Geboorte veulen | alpacaelaciano.be

Onderstaande tekst kan een leidraad zijn voor beginnende alpacahouders. Ze is voor 80% gebaseerd op onze eigen ervaring gedurende de laatste 15 jaar. Het is belangrijk te weten dat elke merrie anders reageert en dat er steeds uitzonderingen of verschillen mogelijk zijn. Aanvullingen of bemerkingen zijn steeds welkom.

Geboorte alpacaveulen.

Verzorging zwakke of lichtgewicht veulens.

1. Geboorte veulen.

Nieuw leven op de boerderij:

Na een dracht van gemiddeld 345 dagen zal het veulen geboren worden. De merrie loopt vooraf wat onrustig rond, of gaat op haar zijkant liggen, soms beginnen ze te hummen. Ervaren moeders weten wat er gaat gebeuren en zullen doorgaans minder hummen.

Geregeld controleren wij de merries tijdens hun laatste weken onder hun staart. Vlak voor de geboorte zwelt de vulva op, ze wordt duidelijk dikker. Dit kan een indicatie zijn dat de bevalling op gang komt, maar dit gebeurt soms ook al 14 dagen voor de eigenlijke bevalling. Korte tijd later is er dan van de zwelling niets meer te merken, vals alarm dus. Omgekeerd hebben we ook al gezien dat een merrie met een vulva in normale toestand, 45 minuten later bevalt. Het kan dus ook snel gaan.

Een merrie die gaat bevallen, laat je best met rust. Mogelijks stoppen sommige dieren met persen als er ongewenst bezoek is. De bevalling gebeurt hier in de kudde, tussen de andere merries. Ze bevallen staand of liggend. Zorg dus voor een zachte ondergrond, ttz. geen betonvloer…

Eerst wordt de waterblaas ‘geboren’, het vruchtwater. Het hoofdje van het veulen komt vervolgens te voorschijn. Enkele minuten later komen ook de 2 pootjes naast het hoofdje. Ondertussen ruikt de moeder geregeld aan haar veulen, leert ze de geur ervan kennen en zo ontstaat de moeder/kind binding. De merrie kan nu even (tot 20 minuten) rondlopen met het veulen half uit haar lichaam. Dan is het tijd dat de moeder het veulen eruit perst tijdens een perswee. Zoniet trekken we zelf heel zachtjes het veulen uit de moeder. Leg het veulen voor de neus van de moeder. U kan het veulen afdrogen met een handdoek, maar raak het hoofdje en de stuit niet aan. Op deze plaatsen bevinden zich de reukklieren en zo herkent de moeder haar veulen.

Komen de 2 pootjes niet naast het hoofdje/nek binnen de 15 minuten, gaan we (of uw dierenarts) het veulen wat helpen door het (de) pootje(-s) te zoeken. Zorg voor een emmer lauw water met afwasmiddel. Was eerst uw handen, controleer vervolgens de mond van het veulen op eventueel aanwezig slijm, verwijder dit. Het veulen ademt normaal gezien duidelijk zichtbaar. Was vervolgens de omgeving rond de vulva en aars, was uw handen opnieuw. Gebruik dan (handen) een speciale gel, of olie (vb zonnebloemolie) uit de keuken. Ga voorzichtig langs de nek van het veulen in de baarmoeder, tot aan uw pols. Normaal gezien zal je dan het geblokkeerde pootje kunnen voelen. Is enkel het onderste gewricht geplooid, kan je dat voorzichtig recht plooien en eruit halen. Is de achtergebleven poot verder naar achter of moeilijk recht te plooien, bel dan onmiddellijk uw dierenarts. Deze kan dit zonder problemen oplossen.

Eens het vruchtwater 'gebroken' is, moet de geboorte ook op gang komen.

Een bevalling mag 1 uur duren, vanaf het moment dat het hoofdje eruit is.

Cria controle:

De meeste cria’s draaien en keren direct na de geboorte.
Controleer de luchtwegen en maak het mondje schoon. Verwijder het vlies rond de mond, neus en nek, eventueel ook op de rest van het lichaam.
Zorg dat het veulen op een propere plaats ligt, op warme dagen kan dat in de weide. Anders in een propere stal.
Ontsmet het naveltje met bv. Isobetadine. Het bloeden zou reeds gestopt moeten zijn.
Gebruik een navelklem om bacteriële besmetting via de (open) navel te voorkomen.
Tussen de 10 a 30 minuten gemiddeld zal de cria mooi rechtop gaan zitten.
Tussen de 30 minuten en de 2 uur zou het veulen moeten rondlopen en al pogingen kunnen ondernemen om te gaan drinken bij de moeder.
Als het niet te warm is, mag het veulen in de zon opdrogen. In volle zomer kan de temperatuur te fel oplopen. Zorg dan voor schaduw, cria’s raken snel oververhit. Is het koud en vochtig kan u gebruik maken van een haardroger om het veulen voorzichtig te laten drogen.
Op koude dagen en tijdens de eerste 3 nachten moet u zorgen dat het veulen een jasje draagt : cria coat. Is het ’s nachts redelijk koud zorgen we ervoor dat het 7 tot 10 nachten een coat draagt. Het gebeurt zelden, maar kijk of het veulen nog mag gaan drinken wanneer het een jasje draagt.
Behoudens enkele uitzonderingen, worden onze merries met veulen niet opgesloten tijdens de eerste nachten. Doet u dit toch, zorg dan voor verlichting in de stal tijdens de eerste 3 nachten.
2 tot maximum 4 uur na de geboorte moet het veulen biest gedronken hebben.
Drinkfrequentie : ongeveer 1 x per uur, gedurende 1 a 2 minuten. Als het de tepel zoekt zal zijn/haar staartje naar boven staan. Heeft het melk gevonden, laat het zijn staartje terug zakken. Het is moeilijk te zien hoeveel de cria drinkt. Veulens die goed drinken zie je goed tegen de uier duwen met de snuit, op- en neergaande beweging met hoofdje.
Weeg uw cria enkele uren na de geboorte, of de dag nadien. Het normale gewicht is tussen de 6 en de 9 kg. Het gewicht kan tijdens de eerste dagen met 10% verminderen. Vervolgens zal het gewicht met 1 a 1,5 kg per week toenemen.
De eerste mest of meconium heeft een zwarte kleur. Nadien heeft de mest een gele of geelbruine kleur.

Is het veulen te zwak of reageert het niet zoals gewenst, lees dan verder onderaan.

Controle merrie:

Zorg dat de merrie steeds in de omgeving van het veulen is. Meestal zal de moeder niet ver van haar veulen wijken, maar het gebeurt regelmatig dat ze (vlak na de geboorte) beginnen te grazen op een afstand van het veulen. Ze houden dan wel het veulen in de gaten. Observeer zelf op een afstand.
Als het veulen wil gaan drinken, laten de merries meestal wel hulp toe van hun verzorger. De verzorger dient, bij voorkeur, eerst de tepels van de merrie schoon te maken en te controleren op melkgift. In de tepels zitten waspropjes die makkelijk met een spons (warm water) kunnen verwijderd worden. Melk de tepels door zachtjes vanuit de uier naar beneden te ‘trekken’. Bij een sterk veulen is dit ‘voormelken’ niet nodig.
Het is best dat de merrie wat beweging heeft. Dit zorgt voor de start van de melkproductie.
De placenta wordt dan, ons inziens, ook sneller afgestoten. De nageboorte bestaat uit 2 hoorns: 1 rood vlezig deel en 1 zak gevuld met bloed.
De placenta wordt ongeveer 1 uur na de geboorte afgestoten. Indien deze na 4 uur nog niet afgestoten is, dient u contact op te nemen met uw dierenarts. Deze kan een inspuiting toedienen waardoor de baarmoeder samen trekt, of de placenta manueel verwijderen. Indien de placenta, of een deel ervan, blijft zitten nadat de baarmoeder is samengetrokken, is het leven van uw merrie ernstig in gevaar.

2. Verzorging zwakke of lichtgewicht veulens.

Het gebeurt zelden maar het kan: uw pasgeboren alpacaveulen vertoont niet de normale reactie en evolutie die men mag verwachten. Dit kan allerlei oorzaken hebben : te vroeg geboren, overdragen cria, zwakke cria, lichtgewicht cria, veulentje heeft mogelijks een (ernstige) afwijking..etc. Voor deze laatste categorie is zeker de tussenkomst van de veearts nodig, met vermoedelijk een slechte prognose. Voor de andere categorieën kan u een veearts raadplegen. Maar zelf kan je ook al wat ondersteuning bieden aan de nieuweling.

Premature veulens herkent men aan de slappe oortjes, ontbreken van de tanden, geen zuigreflexen, zwakke benen waardoor ze niet kunnen rechtstaan. Lichtgewicht veulens hebben een geboortegewicht van minder dan 6 kg.

Voor deze ‘gewone’ zwakke veulens is de inzet van hun verzorger (vooral tijdens de eerste dagen) van primordiaal belang. Zoals algemeen gekend moet het veulen tijdens de eerste 24 uur tot 10% van zijn lichaamsgewicht aan biest opnemen met een minimum van 550 cc of gram. Na deze 24 uur sluiten de darmbarrières en is de opname van de afweerstoffen niet meer mogelijk. Deze categorie van veulens moet hierbij geholpen worden : overlaten aan Moeder Natuur is geen goed idee. Het is dan ook belangrijk dat de fokker op het moment van de geboorte reeds beschikt over de nodige attributen om uw (zwak) veulen bij te staan. Zie onderaan : Huisapotheek.

Omstandigheden:

Cria ademt met rochelend geluid of ademt heel moeilijk: hou cria ondersteboven en klop met je hand op de borst : vocht of slijm op de luchtwegen kan zo afgedreven worden. Controle aanwezigheid slijm/vlies in de mond dient reeds gebeurd te zijn.
Cria staat nog niet recht na 2 uur : bezorg het wat extra energie en geef 50 ml warm water gemengd met 1 soeplepel suiker/glucose. Als het goed wil drinken is dit al een stap in de goede richting. Wees al tevreden als het 30 ml gedronken heeft.
Cria staat nog niet recht na 3 a 4 uur : begin met het toedienen van biest. U kan gebruik maken van verse biest (of diepvries). Wij gebruiken poederbiest (Capracol). (zie onze rubriek ‘info’).

Na 4 uur kan cria wel 60 cc drinken in 1 keer.

Heeft het al glucose gehad, zal dit wat minder zijn.

Weigert het veulen te drinken, probeer dan wat later opnieuw. Bezorg het geen stress door stevig aan te dringen. Bij

ontbreken van de zuigreflex, kan je proberen met een spuitje van 10 cc, tenzij cria niet wil slikken.

U kan, afhankelijk van zijn conditie, proberen cria te ondersteunen aan de uier.

Geef tijdens de eerstvolgende 8 uur om de 80 à 90 minuten biest. Nadien om de 2,5 uur. Noteer telkens hoeveel biest u

gegeven heeft, verhoog eventueel de drinkfrequentie, zodat u uitkomt op minimum 550cc/24 uur. Begint uw cria te

drinken aan de uier, wordt de optelsom moeilijker. Het is aan te nemen dat een cria 25 cc drinkt per drinkbeurt tijdens

de eerste dag.

Drinkt cria stevig door aan de uier, stop dan met de flesjes. Verse alpacabiest geniet natuurlijk de voorkeur. Drinkt cria

slechts matig aan de uier: blijf biest bijgeven.

Deze ondersteunende flesjes betekenen niet dat uw veulen afhankelijk zal worden van u. Van zodra het sterk genoeg is, zal het bij zijn moeder gaan drinken.
Opmerking : de opname van de noodzakelijke antistoffen (Immunoglobuline in biest) door zwakke veulens zou minder goed verlopen dan bij de sterkere veulens. Het zou dus kunnen dat zulke cria, ondanks de goede zorgen, toch te weinig antilichamen hebben opgenomen.

Microlax

In ideale omstandigheden mesten pasgeboren cria’s tussen de 8 en de 12 uur na de geboorte. Deze eerste mest, meconium, is van zwarte kleur en kan redelijk hard zijn. Zwakke veulens en prematuren krijgen hun meconium niet uit hun lijf geperst, ze hebben dus een verstopping. Hierdoor blijven ze een verzadigd gevoel hebben (maag, darmen… ) en zullen ze bijgevolg slechts beperkt drinken. Ook al ziet u ze geregeld aan de uier, de opname van de biest zal echter te beperkt zijn.

Het is dan van cruciaal belang te zorgen voor de ontlasting van de darmen. Hiervoor wordt dikwijls Microlax gebruikt. Dit wordt anaal toegediend aan de cria en heeft als gevolg dat de ontlasting minder hard wordt en de darmfunctie wordt bevorderd. Na enkele minuten, en soms nog sneller, zal cria mesten. Dit kan 15 tot 20 cm lang zijn, soms met enkele harde bolletjes.

Het veulen zal zich vervolgens ‘opgelucht’ voelen en het hongergevoel zal hierdoor gestimuleerd worden. Bevriende fokkers noemen het ‘een wondermiddel’.

Microlax wordt tussen de 6 en 10 uren na de geboorte toegediend wanneer een zwak veulen nog niet gemest zou hebben. Sterke veulens hebben dit niet nodig.

Microlax kan ook gebruikt worden bij grotere veulens wanneer deze problemen hebben met mesten.

Wij gebruiken Microlax sinds 2020. Heeft u hier ook positieve (of negatieve) ervaringen mee, laat het ons weten.

Huisapotheek

Biest (Poeder of diepvries)

Lammerenfles met speen voor dieren

Geboorte-gel

Ontsmettingsmiddel (navel) + navelklemmen !

Enkele spuitjes 10 cc zonder naalden

Microlax (online of apotheek)

Weegschaal

Cria coat